Onderwijsmagazine

Student heeft de regie bij MBOscrum

Werken in projectgroepen aan realistische projecten waarin het curriculum geïntegreerd is. Vaste werkruimtes, continu coaching en geen huiswerk. Er wordt gewerkt in dagdelen, zonder lesrooster en vakken. De opleidingsduur is flexibel, de student heeft de regie. Docenten én studenten van de ICT-opleidingen van Landstede MBO in Harderwijk zijn laaiend enthousiast over MBOscrum.

In 2014 zijn we als team met het concept begonnen’, vertelt Niels Rook, onder meer docent bij het Landschap ICT & Technologie. ‘Het mooie van MBOscrum is dat het aansluit op de Landstede-visie van Talentvol Ontwikkelen en dat het gepersonaliseerd leren organiseerbaar maakt. Niels legt uit: ‘Scrum is een ICT-methodiek. Die hebben we vertaald naar het onderwijs: het leerproces van de student is ons product.’

Onderwijsbehoefte

Docent/coach Emiel Snel: ‘Wij leiden onze studenten zo op dat ze met alle soorten mensen, binnen multidisciplinaire teams, kunnen samenwerken. Zodat ze positief, proactief en professioneel in het leven staan. Cijfers geven we niet. Dat gebeurt toch ook niet op je werk?’ Niels vult aan: ‘Plannen, samenwerken, presenteren, maar vooral ook verantwoordelijkheid nemen en zelfstandig worden: alles wat je nodig hebt om in je beroep te functioneren leer je met MBOscrum.’

‘Waar we naar kijken is onderwijsbehoefte: wat moet je nog ontwikkelen. Daarop delen we de projectgroepen in (per groep maximaal acht studenten). Zo kunnen we differentiatie eenvoudig organiseren. Je mag twee, drie, maar ook vijf jaar over je opleiding doen’, zegt Niels.

Emiel Snel en Niels Rook

Leerdoelen

Elke projectgroep heeft een eigen leerdoel. Niels: ‘Met elkaar werken ze tien weken aan opdrachten die – om ze uit te dagen – altijd net iets te moeilijk zijn. Doordat ze hetzelfde moeten bereiken, kunnen wij ze coachen op dat wat ze nodig hebben.’

‘Neem Matthieu’, zegt Niels terwijl hij naar hem kijkt. ‘Hij is eerstejaars en zit in een groep die goed kan organiseren en de potentie heeft om snel te werken. Maar samen kunnen ze ook besluiten om twee weken te kletsen. Dat kan. Alleen hebben we daarover dan wel een gesprek.’ Matthieu knikt instemmend. ‘Doe je iets niet dan straf je jezelf. Je doet de opleiding immers niet voor je docent.’ 

Wennen

De studenten moeten zelf ontdekken waarom ze bij elkaar zitten. Matthieu leert er veel van: ‘In periode 1 was ik de groepsleider, de scrummaster. Nu zijn er drie leiders in één groep geplaatst. Die leiders hebben allemaal een mening. Daar leer ik nu mee omgaan door niet in elke discussie mee te gaan. Het werk moet ook af.’ Ook wordt hij zelfstandiger: ‘De leraren leggen niet uit bij wie je voor wat moet zijn. Dat zoek je zelf uit.’

Dat docenten een afspraak met jou kunnen vergeten, is voor veel eerstejaars ook wennen, merkt medestudent Koen. Als derdejaars is hij personal coach van een aantal eerstejaars. ‘Ik leg uit dat dit normaal is. Docenten zijn druk. Het is jouw verantwoordelijkheid om hen daaraan te herinneren.’ Niels reageert: Daarvan maken we studenten ook bewust in de coaching: wil je zelfstandig zijn dan moet je je verantwoordelijkheid nemen.’ Na elke periode stelt het team, op basis van ieders ontwikkelpunten, nieuwe groepen samen.

Intrinsieke motivatie

Dankzij MBOscrum heeft Koen ‘flink wat bagage voor het hbo’: ‘Ik weet zeker dat ik een voorsprong heb vergeleken met havisten.’ Hij gaat met plezier naar school. Het is zelfs zo leuk dat hij extra Engels wil volgen.

Volgens Niels is dat ‘een mooi voorbeeld van het vak Leren, Loopbaan en Burgerschap zonder dat je er les in hoeft te geven. ‘Koen krijgt dan bijvoorbeeld een opdracht waarbij de docent Engels de klant is. De voertaal is Engels. Maar waarom wil Koen het? ‘Omdat ik weet waarvoor ik het doe. Ik wil de taal goed leren spreken.’

Die intrinsieke motivatie van de studenten heeft met drie aspecten te maken. Niels: ‘Als eerste een strakke kwaliteitscultuur. We verwachten veel van je. Want wanneer wordt een factuur betaald? Als de app goed is, dus minimaal een 8 waard is. Het examen is daarom de ondergrens waaraan je moet voldoen. Ten tweede de logistiek: studenten moeten precies weten waar ze aan toe zijn. En het allerbelangrijkste: coaching, op persoonlijk, proces- en vakgebied. Het is de rode draad door de opleiding. De ondersteuning is naar behoefte.’  

Heerlijk

Als we even later over de afdeling lopen, zijn overal studenten serieus aan het werk. Ook komen er steeds studenten naar Emiel toe: of hij straks even tijd heeft? ‘Die flexibiliteit vind ik heerlijk. ’s Ochtends overleg ik met de collega’s wie wat wanneer doet. Zo krijg ik mijn to-do-lijstje voor die dag. Vandaag heb ik bijvoorbeeld al twee keer individueel wat uitgelegd, een groep geholpen en iemand aangesproken op zijn gedrag.’

Soms willen een docent iets uitleggen. Emiel: ‘Hij vraagt bijvoorbeeld of je na de pauze naar de instructieruimte komt. Dat is niet verplicht. Maar ga je niet omdat je geen zin hebt, dan is dat wel een coachingsding.’ Leren zit ook in het kleine. ‘Op je werk trek je jas uit, dus dat doe je hier ook. Zo worden ze zich bewust van hun uitstraling.’

Gewoon doen

Inmiddels zijn er al meer dan 35 opleidingen in Harderwijk geweest. Een aantal gaat werken met MBOscrum. ‘Mensen vragen wel eens hoe je zoiets begint. “Gewoon doen”, zeg ik dan. Maar niet half. Je kunt studenten niet vragen om ’s ochtends geen initiatief te nemen en ‘s middags wel. Passie, inzet en lef is nodig’, zegt Emiel. Matthieu voegt toe: ‘Scholen moeten het niet onderschatten. Emiel vertelt mij niet altijd alles, een andere leraar zou dat wel doen. Ik moet er juist zelf achter komen. Dat is een kunst die een leraar moet beheersen.’

MBOscrum in het kort
De vier periodes zijn opgedeeld in verschillende fases. De eerste is een warming-up. De projectgroep stelt een startdocument op met onder andere de taakverdeling, planning en risico’s.

Vervolgens is er een pitch voor het MT (één of twee docenten) en kunnen ze tien weken zelfstandig aan de slag. Elke twee weken is er een sprintreview: de studenten presenteren wat ze gedaan hebben. Daarna volgen nog enkele fases.

Elke dag begint met een stand-up, waar ze bespreken wat ze die dag oppakken. De taken staan op post-its. Al het werk is ingedeeld in punten (= tijd). De ‘burndown chart’ maakt in één oogopslag inzichtelijk of de projectgroep op schema ligt.

Meer weten? Kijk hier of kom langs.