Onderwijsmagazine
Onderwijsmagazine
‘Voor jongeren zónder startkwalificatie is heel veel geregeld. Maar voor jongeren die dat niveau 2-diploma wél hebben, juist niet. Terwijl dat diploma geen garantie is voor een stabiele plek in de maatschappij. Ondersteuning bij het vinden van een vervolgopleiding of werk, direct na het behalen van het diploma of misschien een tijdje later, kan nodig zijn. Maar wie doet dat? En hoe pakken we het op? Met die vragen houden we ons nu bezig’, zegt Henk Munneke.
Henk is loopbaanadviseur bij Student Advies & Begeleiding (SAB) in Zwolle en sinds een jaar – samen met collega-loopbaanadviseur Jord Jan Wissink – projectmedewerker bij het project ‘Doorleerwerkcoaching’, een initiatief van Landstede Groep en Deltion College dat voorjaar 2021 startte en tot 2023 loopt. Doel daarna is het verder verduurzamen van deze vorm van coaching.
‘Kort gezegd: we willen dat als een jongere zijn diploma heeft, hij weet welke stappen hij kan zetten’, aldus Henk. Projectleider Guido Morsink vervolgt: ‘Daarvoor leggen we momenteel nieuwe verbindingen, zowel binnen Landstede Groep als daarbuiten, bijvoorbeeld met andere mbo-scholen in de regio en de arbeidsmarktketen.’ Tegelijkertijd moet de student ook weten dat die coaching bestaat. ‘En dat is de grootste uitdaging’, zegt Henk.
In Harderwijk begonnen ze begin van dit schooljaar met het bellen van oud-studenten. ‘Maar jongeren nemen de telefoon niet meer op en mailen werkt ook niet’, zegt Ineke Arends, programmamanager bij StartCollege. ‘Wat ze wel doen? Appen.’ Daarom bedacht Ineke een efficiënte oplossing om de uitstroomresultaten van de niveau 1-studenten bij te houden. Een oplossing die de coaches tijd bespaart en waarbij de studenten vragen krijgen die passen bij hun huidige situatie en geen overbodige vragen krijgen.
Joke de Boer, docent bij entree, ging hier vervolgens mee aan de slag. Ze vertelt: ‘De bestaande vragen heb ik in een online formulier in Microsoft Forms gezet dat we via Whatsapp kunnen versturen. Het mooie is dat studenten alleen de voor hen relevante vragen hoeven te beantwoorden. Ook kunnen ze aangeven hoe het met hen gaat: “goed” of “zeer slecht” bijvoorbeeld.’
Naar aanleiding van de respons, zo’n 75 procent, is er een casusoverleg waarbij Joke, de projectleider, de contactpersonen vanuit de opleiding, leerplicht/RMC en SAB alle studenten bespreken: ‘Op die manier kunnen we alles volgen: je ziet hoeveel procent van de studenten werkt, hoeveel er naar school gaan, hoe zij zich daar voelen… En studenten die contact willen, kun je ook heel makkelijk selecteren. Die stuur ik een appje. Is er een hulpvraag, dan geef ik dat door aan SAB.’
De aanpak bij entree is voor Guido een mooi voorbeeld van hoe je de nazorg aan gediplomeerden goed kunt oppakken. ‘Binnen niveau 2 zijn in Harderwijk dit jaar twee – gemotiveerde – teams aangehaakt: Techniek en Dienstverlening.’ Hij zou graag zien dat dit er meer worden: ‘Sommige teams zien het als iets wat erbij komt, maar er zijn middelen voor.’
Locatie Raalte.
Raalte kiest voor een persoonlijke benadering. ‘Dat betekent jongeren aanspreken als ze bij de opleiding rondlopen of als dat niet lukt: appen.’ Robert Hulsman is aanspreekpunt voor de doorleerwerkcoaches – ‘gewone’ coaches met doorleerwerktaken – van de 150 studenten van het Vechtdal College in Ommen en Landstede MBO in Raalte. Ook zit hij in de projectwerkgroep.
Dat het de coaches in Raalte en Ommen zo goed lukt om contact te leggen met de jongeren – zo’n 75 tot 100 procent van de studenten is bereikt - komt doordat de Entree- en niveau 2-opleidingen zowel in Ommen als in Raalte in één gebouw zitten. ‘De lijnen zijn daardoor een stuk korter en de pedagogische relatie is daarmee ook hechter dan op een grotere locatie. De coaches kennen alle studenten goed en andersom.’
Ook op de kleinschalige locatie van het Ichthus College in Dronten (Het Perron, Entree en niveau 2) is het contact persoonlijk. ‘Daarbij zijn het de coaches die dat contact onderhouden, want die zien de studenten het meest. Gemiddeld bereiken ze, vooral via de app, zo’n 90 procent van de Entreestudenten’, vertelt Barrie Nitrauw, resultaathouder studentsucces.
Bij niveau 2 zijn er twee coaches die alle contacten onderhouden. ‘Voordeel daarvan is dat ze elkaar kunnen versterken en de taken binnen ons relatief kleine team beter kunnen verdelen’, zegt Barrie. Van de ongeveer zestig jongeren stromen jaarlijks twintig uit. Het contact gaat per e-mail. Dat laatste is volgens Barrie waarschijnlijk ook de reden dat de coaches maar de helft van de hele groep bereiken: ‘Appen werkt beter.’
Locatie Dronten.
Barrie wil die respons verbeteren: ‘Bij hun diplomering krijgen de niveau 2-studenten een formulier mee met de vraag of school ze nog mag benaderen. Om meer reacties te genereren, heb ik voorgesteld om de studenten ook naar hun telefoonnummer te vragen en expliciet aan te geven dat de coaches of ikzelf hen het komende jaar ga appen.’
Dat (oud-)studenten lastig te bereiken zijn, is ook iets waar Casper Gijsberts kan meepraten. Hij is de doorleerwerkcoach ‘en doorgeefluik’ van het team Dienstverlening (niveau 2) in Zwolle: ‘Ik inventariseer en verwijs studenten die vastlopen door naar SAB.’
Aanvankelijk richtte Casper zich op de lichting 2020: studenten die vooraf niet wisten dat school contact met hen zou opnemen. ‘Dankzij mijn vastberadenheid vier, vijf keer mailen lukte het me om met twintig van de zeventig contact te krijgen’, lacht hij. Omdat het contact moeilijk verliep en veel tijd kostte, ligt de focus nu op 2021. Begin maart stuurde Casper een e-mail met het verzoek om een belafspraak te maken: vijf van de zeventig reageerden. ‘De grootste slagingskansen heb je bij huidige eerstejaars: die heb je nog op school en die kennen mij.’
Dat het contactleggen in Zwolle lastiger is dan in Raalte en Dronten, erkent Henk. ‘Eerlijk gezegd: we zijn eind vorig schooljaar begonnen en zitten nog in een overgangsfase, we zijn nog zoekende. Daarbij komt dat we te maken hebben met meerdere locaties waarbij elk team het – weliswaar vanuit een gezamenlijke visie op doorleerwerkcoaching - op zijn eigen manier aanpakt. Bij Dienstverlening doet Casper het, bij Medewerker Sport & Recreatie (niveau 2) pakken vier docenten het op. Dat verschil in aanpak mag er overigens ook zijn.’
Bedoeling is dat andere teams en locaties binnenkort ook aan de slag kunnen met de Harderwijkse aanpak. ‘Concreet betekent dit dat er vijf gespreksrondes zijn, de jongeren krijgen de online vragenlijst dus vijf keer’, vertelt Guido. ‘Twee in het laatste halfjaar voor uitstroom, drie het jaar erna. Maar geef je twee, drie rondes aan dat het goed gaat, dan appen we je niet opnieuw. Heb je daarentegen meer begeleiding nodig, dan blijven we je volgen.’
Barrie en haar collega’s vinden vijf contactmomenten wat veel, twee is volgens hen voldoende: ‘Rond januari, dan is wel duidelijk hoe het gaat. En eind juli.’ Ze licht toe: ‘We merken nu bijvoorbeeld dat sommigen het overbodig vinden, terwijl anderen het wel leuk vinden dat we interesse tonen. Maar doe je het te vaak, dan ervaren ze dat als belerend en controlerend. En dat moet je niet willen. Bij ons trekken ze ook zelf wel aan de bel als er wat is.’
Westeinde in Harderwijk.
En wanneer weten de studenten dat ze coaching gaan krijgen? Guido: In het examenjaar. Dan bereiden we ze daarop voor, zowel individueel als klassikaal. Ook horen ze wie hen gaat begeleiden.’ ‘Maar’, zo vult Robert aan, ‘je moet dan ook afspraken maken, over hun plannen en bereikbaarheid. Daarop, en op hoe we alles organiseren en op elkaar afstemmen, zetten we dit en volgend schooljaar in.’
‘Wij doen aan nazorg, of je nou wel of geen diploma hebt. Daarmee wordt dit de derde schakel binnen de Keten in Beeld van Landstede Groep’, besluit Guido. ‘Nazorg leveren aan oud-studenten past ook goed in ons alumnibeleid. Daarnaast zijn er de opbrengsten voor het onderwijs zelf: niet alleen krijg je als team veel informatie over je uitstroom, je blijft als coach ook na uitstroom betrokken. Daarmee leid je een student niet alleen op voor een diploma, maar voor de toekomst. Dat is toch mooi?’
Tekst gaat onder de illustratie verder.
Wat vinden de studenten ervan dat ze ook begeleiding kunnen krijgen nadat ze hun diploma hebben gekregen? ZinMag vroeg het aan NT2-studenten Mikal en Nine en oud-mbo’ers Nienke en Pernella.
NT2-studenten Mikal uit Eritrea en Nine uit Thailand doen een Entreeopleiding bij StartCollege. Binnenkort gaan ze naar niveau 2. Mikal wil met ouderen werken, Nine gaat voor de Sign-opleiding. Allebei vinden ze het fijn dat een doorleerwerkcoach na hun Entreeopleiding contact opneemt. Mikal: ‘Ja, want als er iets misgaat, dan kan iemand mij helpen. Als dat dan mijn oude docent (Joke, red.) zou dat fijn zijn. Ik ken haar goed en zij kent mij goed.’ Nine beaamt: ‘Ik vertel haar meer.’ Ook als Joke vaker zou appen, is dat prima: ‘De eerste keer is het probleem misschien opgelost, maar de tweede keer kan ik wel weer een ander probleem hebben.’
Nienke heeft de niveau 2-opleiding Dienstverlening bij Landstede MBO in Harderwijk versneld afgerond en is net aangenomen bij de niveau 3-opleiding Handhaver Toezicht & Veiligheid. ‘Ik wil graag bij de politie’, verklaart ze. Via SAB kreeg ze begeleiding bij haar schoolwerk, bij het plannen. Dat ze ook bij haar vervolgopleiding coaching kan krijgen, lijkt haar wel wat: ‘Als ik ergens tegenaanloop, dat ik dat kan bespreken.’
De vragenlijst hiervoor kreeg ze in januari via de app: ‘Handig, daar kijkt iedereen wel op. Ik heb aangegeven dat het supergoed gaat en dat ze mij daarom niet hoeven te bellen. Maar het is wel goed dat school dit doet, want je kunt natuurlijk een terugval krijgen.’
Ook Nienke vindt het fijn dat de doorleerwerkcoach iemand is die ze kent: ‘Daar deel je meer mee.’ En wat als ze haar coach pas in het examenjaar leert kennen? ‘Het ligt eraan hoe snel je iemand vertrouwt en een band krijgt. Dat verschilt per persoon.’
Pernella rondde vorig jaar de niveau 4-opleiding Mediavormgeving af en had ook veel aan de begeleiding via SAB. Op het formulier dat ze bij haar diplomering kreeg, zag ze dat ze studiekeuzebegeleiding kon krijgen. ‘Zo kreeg ik Henk’, lacht ze. Het eerste gesprek was meteen voor de zomer. Vanwege corona – ‘ik had niet het idee dat ik de skills en kennis zou hebben om fulltime te gaan werken – zocht ze eerst een bijbaan. Die vond ze bij een huishoudwinkel.
Maar dit bleek niet haar plek. Pernella had toen een tweede gesprek met Henk, deze keer over werk en persoonlijke ontwikkeling. Daarna volgde elke maand een coachingsgesprek. Inmiddels is ze weer aan het werk: nu bij een woonwinkel. ‘Daar is de sfeer zo anders, veel aangenamer. Daardoor raak ik minder snel overprikkeld. En is er toevallig een collega bij de kassa, dan vraag ik altijd even of ik het wel goed doe.’
Hielp de begeleiding tot nu toe? ‘Ik heb veel aan Henk gehad, hij denkt altijd goed met me mee en brengt me tot nieuwe inzichten. Ook helpt hij mij als ik limiterend denk over mijn eigen doen en kunnen. Onze gesprekken gaan ook nog door. Sowieso tot de zomer omdat ik volgend schooljaar begin aan de hbo-opleiding Communication & Multimedia Design. We bekijken bijvoorbeeld verschillende woonopties, want die opleiding is in Leeuwarden.’
Dat school studenten na hun diplomering nog twee jaar wil blijven ondersteunen, vindt ze een goed idee. ‘Maar ook dan moet je altijd zelf aangeven waar je mee zit. Dat heb ik ook gedaan bij Henk. Ik had het bij studiebegeleiding kunnen houden, maar ik merkte dat ik op dat moment behoefte had aan ondersteuning op andere gebieden en hij wilde mij daarbij helpen.’
