Met intervisie, themabijeenkomsten, Meet & Greets en goed getrainde werkplekbegeleiders: daarmee garandeert TalentStad de stagiairs van de lerarenopleiding van Hogeschool Windesheim – elk jaar vijftien – een kwalitatief goede leerwerkplek. Een gesprek over het belang van Samen Opleiden met een schoolopleider, een werkplekbegeleider en een student van de lerarenopleiding.

Mark van ’t Slot, derdejaars student Lerarenopleiding Geschiedenis bij Hogeschool Windesheim, loopt sinds begin dit schooljaar stage bij TalentStad. ‘Een leerwerkstage, want zo noemen we het binnen Samen Opleiden’, zegt schoolopleider Harm Jan Verkerk. ‘Een half jaar lang, elke donderdag en vrijdag, staat Mark voor klas 2a. Hij geeft het vak Mens & Maatschappij en bereidt lesactiviteiten voor.

Persoonlijke band opbouwen

TalentStad is Marks derde leerwerkplek. Het bevalt hem, ondanks dat lesgeven op het vmbo niet altijd even makkelijk is: ‘Om iets te bereiken bij vmbo’ers is het belangrijk dat je een persoonlijke band met ze opbouwt. Dat je meegaat in hun leefwereld – waar ik als 19-jarige ook nog wel een beetje deel van uitmaak – bijvoorbeeld door samen een TikTok-filmpje op te nemen.’ Iris Verweij, Marks werkplekbegeleider, beaamt dat: ‘Je moet connecten met leerlingen, maar tegelijk ook overwicht uitstralen, jij bent immers de docent.’

Eigenschappen die een vmbo-docent volgens schoolopleider Harm Jan Verkerk ook absoluut nodig heeft, zijn charisma en authenticiteit. ‘Daarnaast moet je flexibel, en vooral ook duidelijk zijn’, weet hij. Mark herkent dat wel: ‘Soms neig je mee te gaan in iemands verhaal, maar je moet wel een keer een grens trekken.’

Voor Iris is lesgeven op het vmbo fingerspitzengefühl. ‘Je moet aanvoelen wat kinderen op dat moment nodig hebben. Dat is heel erg aftasten.’ Niet iedereen is daar geschikt voor. Harm Jan: ‘Bij het oriënterend gesprek, dat we voor de leerwerkstage voeren met de studenten, kijken we daarom ook of een student hier past. We willen voorkomen dat een student te vroeg in zijn ontwikkeling op het vmbo terechtkomt.’

Organisch

Met Mark gaat het tot nu toe goed. ‘De kinderen lopen met hem weg’, weet Iris. Maar dat betekent niet dat hij haar niet nodig heeft: ‘We spreken elkaar heel veel. Over de lessen, maar ook als hij iets meemaakt. Dat gaat vrij organisch, we zitten aardig op één lijn.’ Iets wat Mark alleen maar kan beamen: ‘Het klikt goed.’

Iris vervolgt: ‘Mark stuurt mij wekelijks zijn lesplan en zijn weekjournaal: een verslagje met daarin een betekenisvolle situatie die hij die week heeft meegemaakt. Hij pikt er soms heel wat anders uit dan ik, dat vind ik leuk.’ Harm Jan voegt toe: ‘De student zoomt in op wat hij wil leren en hoe hij dat wil bereiken. De werkplekbegeleider stuurt waar nodig bij.’

Daarnaast heeft Mark, onder leiding van Harm Jan, drie keer per maand intervisie met zo’n zes tot acht medestudenten. Leerzaam, vindt hij: ‘We delen wat we in de praktijk meemaken, we evalueren, reflecteren en adviseren en helpen elkaar. Wat doe je bijvoorbeeld als een leerling iets doet wat niet mag? Hulpmiddel daarvoor is een escalatieladder: ik en nog iemand hadden er één gemaakt. Hij vond dat ik best wel om mijn strepen stond. Ik vond hem daarentegen juist minder streng. Daar kun je het dan weer over hebben.’

Harm Jan, Mark en Iris

Wat Harm Jan sinds 2018 ook organiseert voor de stagiairs, zijn themabijeenkomsten. Bedoeling is om er tijdens een stage vier – door corona lukte dat niet – te organiseren. ‘Dit doe ik met mijn collega-schoolopleider van Thorbecke Scholengemeenschap, een school die ook deel uitmaakt van Opleidingsschool Zwolle (OSZ). Samen zitten we in de werkgroep ‘Docent in het VMBO’.

‘We hebben de krachten gebundeld omdat wij als vmbo-scholen veel van elkaar kunnen leren. De thema’s die Windesheim aandraagt, vertalen wij naar het vmbo. Een bijeenkomst ging bijvoorbeeld over de relatie met de leerling.’

Meet & Greet

Ook op maat en in samenwerking met Thorbecke, is de Meet & Greet in het voorjaar: een seminar met een inspirerende deskundige uit het werkveld. Door corona was het dit jaar online.

En om studenten goed voor te bereiden op hun afstudeerstage in het vierde jaar, is er binnen de OSZ het assessment (in coronatijd en dit jaar niet). Hierbij reflecteren studenten via videobeelden op hun eigen handelen. Harm Jan: ‘Het is een mooie tool om studenten klaar te stomen. De assessoren komen uit het werkveld, waardoor we beoordeling loskoppelen van begeleiding wat de kwaliteit waarborgt.

Trainingen werkplekbegeleiders

Wat ook bijdraagt aan de professionaliteit van de werkplekbegeleiders en daarmee de kwaliteit van de leerwerkstage, zijn de drie trainingen die de werkplekbegeleiders volgen. Harm Jan: ‘Tijdens de eerste training kijk je naar je eigen handelen en hoe je omgaat met leerlingen. Je evalueert, reflecteert en trekt conclusies aan de hand van videobeelden. Tijdens de tweede en derde training ga je dieper in op de theorie.' Iris heeft de eerste training inmiddels afgerond: ‘Heel nuttig. Zelfreflectie is essentieel om dit beroep te kunnen blijven doen.’

‘En eigenlijk zou ik ook intervisie voor de werkplekbegeleiders moeten organiseren’, vervolgt Harm Jan. ‘Dat het niet meer gebeurt komt omdat docenten het al erg druk hebben, maar ook omdat we elkaar zelf wel opzoeken.’ Iris knikt bevestigend. ‘En loop ik als werkplekbegeleider ergens tegenaan, dan is Harm Jan er altijd als klankbord.’

Iris en Harm Jan zijn blij met Samen Opleiden. ‘Dankzij deze aanpak creëren we niet alleen voor onszelf – OSZ en Landstede Groep – een vijver met talenten en potentiële collega’s, we bieden de student ook kwaliteit: die komt in een gespreid bedje, krijgt gegarandeerd een passende leerwerkplek met goed opgeleide werkplekbegeleiders.’  

En niet te vergeten: een leuk en gezellig team, waar stagiairs volgens Iris gewoon onderdeel van zijn. Of Mark dat ook zo ervaart? ‘Jazeker!’ Harm Jan concludeert: ‘Wij verwachten veel van studenten, maar ze krijgen er ook wat voor terug.’

Wat Harm Jan nog wel zou willen, is beter gebruik maken van de vernieuwende zaken waarmee studenten komen. Iris is het daarmee eens. Bovendien is het volgens haar goed voor de professionalisering van werkplekbegeleiders: ‘Met Windesheim is er wel contact over de nieuwste ontwikkelingen, maar na vier jaar rondlopen op TalentStad merk ik dat ik steeds hetzelfde programma draai. Komt er dan een student met een nieuwe werkvorm, dan houdt dat je bij de les.’

Onderscheiden

En hoe gaat het straks met Mark? ‘Met hem komt het wel goed, daar heb ik alle vertrouwen in. Ook al doet hij een overschotvak als Geschiedenis. Je moet je dus onderscheiden. Maar dat kan Mark wel, hij heeft zijn persoonlijkheid mee’, zegt Iris.

Maar lukt het niet om na de afstudeerstage een baan te vinden als geschiedenisdocent, dan wil Mark zijn eerstegraads bevoegdheid halen of lesgeven in een ander vak, Aardrijkskunde bijvoorbeeld: ‘Voor de klas staan vind ik sowieso leuk. Daar krijg ik energie van.’