Onderwijsmagazine
Onderwijsmagazine
Met één been in het vmbo en het andere in het mbo? Dat kan bij Het Perron in Dronten, waar ze een geïntegreerde leerroute (GLR) ontwikkelen. Als gebruikers van hetzelfde schoolgebouw hadden Ichthus College en Landstede MBO al een prima samenwerking en die is dankzij de nieuwe route verder verstevigd.
Marieke en Tiny zijn docenten van Ichthus College in Dronten, locatie Het Perron. De school ging vijf jaar geleden open en ligt pal naast de Hanzelijn. Ichthus College deelt het moderne gebouw met Almere College en Landstede MBO.
De groep leerlingen heeft nog niet zo’n trek om uitgebreid te praten. Wat Marieke Leurink (docent Nederlands) en Tiny Hansma (docent Zorg & Welzijn) ook uit de kast trekken. Ach, dat geeft niets, zal Marieke even later uitleggen. ‘Het gaat erom dat je aan het begin van de dag even contact maakt. Dat je laat merken: Wat er ook gebeurt, ik ben er voor je.’
Marieke en Tiny zijn ook mentor van een groep vierdejaars vmbo-leerlingen. Die hebben vorige week samen het planbord volgeschreven. We kunnen het niet anders zeggen: een bijna krankzinnige hoeveelheid werk wacht deze vijftien vmbo’ers in hun laatste echte schoolweek van dit jaar. Dan zou je zeggen: Allemaal alert, want er is werk aan de winkel! Maar zoals gezegd moet iedereen nog een beetje op gang komen…
Eigenlijk was er voor deze stamklas geen vast lokaal beschikbaar, maar daar is gelukkig iets op verzonnen, vertelt Marieke. ‘We wilden heel graag een rustige plek waar we zonder prikkels de dag kunnen beginnen. Achterin het gebouw hebben we in een brede gang een lokaal mogen inrichten. Ja, een nieuw gebouw biedt veel mogelijkheden, dat hebben we maar weer eens bewezen’, zegt ze glimlachend.
De ochtend begint met een coachmoment waarbij Marieke en Tiny niet alleen de weekplanning bespreken, maar ook informeren naar het afgelopen weekend. Heeft iemand nog iets leuks gedaan? Niemand? Dan wijst Tiny een van de leerlingen aan. ‘Ja, ik weet wat jij hebt gedaan, want wij kwamen elkaar zaterdag nog tegen bij het bowlen.’ Vervolgens komen de winst van Ajax en een slecht verlopen race van Max Verstappen voorbij. Dat maakt de tongen al iets meer los.
Als alle leerlingen het lokaal hebben verlaten, is er uitgebreid tijd om vragen te stellen. De school bevindt zich in een overgangssituatie, legt Marieke uit. Deze oudere leerlingen volgen nog het traditionele vmbo-systeem. Zij maken keurig de vier jaar af, doen examen en kiezen daarna een vervolgopleiding.
De jongste lichting vmbo-basis is al begonnen met de geïntegreerde leerroute (GLR). Dat wil zeggen: na hun profielkeuze in het tweede jaar krijgen ze ook al deels mbo-stof aangeboden. Zo schuiven vmbo en mbo al een beetje in elkaar, is er veel aandacht voor de praktijk en doen leerlingen uiteindelijk zelfs een jaar korter over de twee opleidingen. Dat kan ook omdat er veel overlap zit in lesstof, legt Tiny uit.
Marieke Leurink (docent Nederlands) en Tiny Hansma (docent Zorg & Welzijn) voor de klas.
Waarom is er gekozen voor de nieuwe doorlopende leerroute? Tiny vertelt: ‘In het schooljaar 2019-2020 kregen we op deze locatie een nieuwe teamleider voor Ichthus College: Wilbert Leendertse. Hij was al teamleider bij Landstede MBO en kreeg dus beide teams onder zijn hoede. We kwamen uit een onrustige periode met veel wisselingen en het was tijd voor iets nieuws.’
Marieke: ‘We hebben twee locaties in Dronten; hier en aan de Jupiterweg. Mensen gaven les op beide vestigingen. Met veel heen-en-weer-gereis, weinig tijd voor vergaderingen, altijd gedoe in de pauzes. Dat gaf onrust.’
Tiny: ‘Wilbert liet ons in groepjes nadenken over de opzet van een ideale school. Het doel was om het zelfsturend leren zo veel mogelijk te stimuleren, maar de manier waarop – dat was aan ons. Op het laatst hing de aula vol ontwerpen. Daar hebben we samen keuzes in gemaakt. Heel eerlijk: niet alle collega’s zagen het zitten om die omschakeling te maken. Maar de meesten waren enthousiast.’
Die intensieve samenwerking tussen vmbo en mbo was in de afgelopen jaren al gegroeid, vertelt Marieke. ‘We zijn op het vo steeds meer op een mbo-manier gaan werken. Dus we beginnen en eindigen de dag met coaching en de omgang met de leerling is anders. We zijn nu nog meer op hen gericht. We werken met planners, zodat ze meer richting zelfstandigheid gaan. Dat sluit ook beter aan bij mbo. Ja, het werkt echt.’
Samen met haar mbo-collega Hester Vroegop is Marieke coördinator van de GLR. ‘We zitten als twee teams erg op een lijn. Dat maakt samenwerken veel gemakkelijker. Het gaat bijna vanzelf en we hebben niet eens zo héél veel aanpassingen nodig gehad. Het helpt ook wel dat we al bij elkaar zaten in dit gebouw.’
In maart 2020, vlak voor de coronatijd, werd de nieuwe manier van werken aangekondigd. Daarna zijn beide teams behoorlijk naar elkaar toegegroeid. Inmiddels draait het lekker, constateert Marieke.
‘In het begin was alles nieuw en spannend. Dat voelde je wel bij collega’s. Iedereen heeft ook een gesprek gehad met de teamleider. Zo van: Dit wordt de koers, ga je mee of zie je het wellicht niet zitten? Wilbert wilde commitment van iedereen. Dat heeft heel goed uitgepakt. Een paar collega’s zijn in goed overleg vertrokken. Iedereen die hier zit, heeft volmondig ja gezegd tegen deze nieuwe manier van werken.’
Tiny laat een weekplanner zien. ‘Er staat precies op wat ze moeten doen. Na een week laten ze die aftekenen. Per vak hebben ze een planner. Sommige leerlingen stoppen niet bij de weektaak, maar werken al door. Andere leerlingen hebben juist achterstand en krijgen extra uitleg en begeleiding. Ook de toetsen staan er op aangegeven; we bieden ze structuur, maar het vraagt ook om een zelfstandige houding. Komen ze er zelf niet uit, dan gaan we samen zitten.’
Bij alle vakken begint een docent met een instructie van maximaal 25 minuten. Marieke: ‘Als ze daarna werktijd hebben, zeggen we: Okay, wat ga je aanpakken? De coach heeft ook gedurende de week werktijd met de klas. Op die momenten ga je het gesprek aan. Waarom loop jij zo ver voor? Hoe komt het dat je vastloopt? Waarom doe je niets? Die momenten geven veel inzicht.’
Als ze op school een beetje doorwerken, hoeven ze thuis geen opdrachten te maken. Alleen wat leerwerk blijft er dan nog over. Tiny: ‘Ze hebben ook WAT-uren. Dat staat voor: Werk Afmaak Tijd. We controleren altijd op donderdag hoe ‘t ervoor staat. Lukt het niet? Dan kunnen ze ’s middags een uurtje blijven om de rest af te maken.’
Hester werkt als docent en coach bij Landstede MBO en houdt zich onder meer bezig met de contacten naar het bedrijfsleven. Als voormalig voorzitter van ondernemersvereniging De Driehoek in Dronten heeft ze een enorm netwerk.
Tussen vmbo en mbo zijn nog wel degelijk verschillen, vertelt ze. Zoals de aanspreektitel: mbo-studenten zeggen gewoon Hester, vmbo-leerlingen zeggen mevrouw Leurink. ‘Als je hen samen in een praktijklokaal hebt, is dat niet zo duidelijk. Daar gaan we nog wel iets over afspreken,’ lacht ze.
Op het mbo zijn studenten nóg meer met hun eigen leertraject bezig, legt Hester uit. ‘Daar ben je als docent meer op maat aan het coachen en begeleiden. Ik begin op woensdag met een vaste groep. Dan blikken we eerst terug naar de stage op maandag en dinsdag en maken we even een rondje. De een vertelt veel, de ander juist heel weinig; daardoor weet je ook precies wie wat nodig heeft. Je probeert de relatie te verstevigen en daarmee ondersteun je het onderwijs.’
In september start de eerste GLR-groep; de huidige tweedejaars vmbo-basis worden dan derdejaars. Het plan is om daar twee coaches op te zetten; een vanuit het oude vo-team en een vanuit het oude mbo-team, verduidelijkt Hester.
Tiny: ‘Dit schooljaar gaat ‘t al echt soepel. Het loopt lekker. Vorig jaar hebben we stappen gezet, maar was het ook nog wat zoeken. Iedereen merkt nu dat dit de goede richting is.’ Marieke knikt: ‘Als team zoek je altijd naar verbeteringen, maar het werkt, we zijn echt aangezet.’
Hester Vroegop, coördinator van de GLR.
Wat is voor docenten het grootste verschil met voorheen? Hester: ‘Sowieso het samenvoegen van beide teams tot een nieuw, groot team, waarbij je eventueel ook lessen van elkaar kunt opvangen of overnemen. Daar zijn echt al bijzondere samenwerkingen in ontstaan.
We hebben ook een teamdag gehad met een theoretische sessie en een teamuitje. Want je zet samen zo’n belangrijke ontwikkeling in en het vraagt van iedereen aanpassing. Je hebt nu nog het traditionele vmbo-basis, maar dit is de op een na laatste lichting. Daarna gaan we over naar GLR. De komende twee jaar zijn dus overgangsjaren. Daarnaast houd je ook nog je reguliere routes als kader en mbo 1 en 2. Dat is even wennen.’
Ook bij GLR zijn de eerste twee jaren basisjaren. Die zijn belangrijk om de school, de vakken en de docenten te leren kennen. Daarna wordt gekeken of iemand meer een basis- of kader leerling is, legt Marieke uit. De basisleerlingen gaan straks automatisch door naar de GLR. Vanaf het derde jaar krijgen ze dus al mbo-stof aangeboden. Ze hoeven geen vmbo-examen meer te doen, maar ronden in vijf jaar hun vmbo én mbo op niveau 2 af.
‘Vanaf leerjaar 3 gaan ze stage lopen’, vertelt Marieke. ‘Een dag in de week. Vanaf leerjaar 4 worden dat twee dagen in de week en dat zou kunnen oplopen tot drie dagen. Praktijk is een cruciaal onderdeel, omdat je ze daar ook mee motiveert. Daar gaan ze veel leren en ervaring opdoen. In leerjaar 5 ronden ze de periode af met een mbo-examen. Dus het hele vo-examen is eruit en dat komt ook niet meer terug. Ja, dat biedt ruimte.’
Uiteindelijk verlaten ze school met een niveau 2-diploma en hebben ze een startkwalificatie op zak, zegt Marieke. ‘Vanaf daar kunnen ze door naar niveau-3, mogelijk niveau-4 of ze gaan werken. Het voordeel is dat ze al echt aan die mbo-manier van werken gewend zijn. Ook al moeten ze een stukje met de trein naar Zwolle of een andere stad; die overgang is straks minder groot.’
Tiny merkt dat coaching hierbij heel belangrijk is. ‘Dat zeggen we ook vaak tegen elkaar: Je moet niet alles voorkauwen. Want als ze straks naar het mbo gaan, dan moeten ze ‘t ook meer zelf doen. Dus het is meer van: Ga zelf maar ontdekken en je werk inplannen. Wij zijn er om je te begeleiden en te helpen. Ze hoeven straks op het mbo niet te denken: O nee, wat overkomt mij nu!’
Bij een wandeling door de school laten Marieke en Hester zien hoe de GLR nu al handen en voeten heeft gekregen. In het technieklokaal werken vmbo en mbo naast elkaar aan gedeeltelijk dezelfde houtprojecten. Leerlingen en studenten geven elkaar ook tips en luisteren naar dezelfde instructies van de docent. Dat vloeit heel vanzelfsprekend in elkaar over, vertelt Hester.
Op een andere plek in school stappen we met Marieke binnen bij een klas die een ‘werkuur’ heeft. Waar de een met taal bezig is, kan de ander zijn wiskundeopdrachten maken. Er zit een docent die op hoofdlijnen vragen kan beantwoorden. ‘Ze mogen hier zelf kiezen waar ze aan werken. Dat doen ze met behulp van de weekplanners. Naarmate ze ouder worden, plannen we langer vooruit. Daar leren ze dus ook nog veel meer zelfstandig te werken.’
Binnen Landstede Groep bestaat een projectteam voor scholen die bezig zijn met de doorlopende route en de GLR. Marieke zegt: ‘Veel scholen kiezen voor een doorlopende route, dat valt echt op. Wij doen dat dus niet. Maar wat wij ontdekken en aan ervaring opdoen is uiteraard ook interessant voor andere scholen.
Tegelijkertijd spelen fysieke omstandigheden echt wel een rol, geen school is hetzelfde. Dat wij bij elkaar in een gebouw zitten, is natuurlijk wel heel prettig voor deze manier van onderwijs. Op andere locaties is GLR wellicht minder eenvoudig te realiseren.’
Hester vult aan: ‘We willen een soortgelijke voor kaderleerlingen, maar daarvoor is meer samenwerking nodig met scholen in bijvoorbeeld Lelystad, Zwolle, Harderwijk en Emmeloord. Dat is niet onoverkomelijk, maar wel wat lastiger.’ Marieke zegt: ‘Dan heb je op andere locaties les. Of mensen komen vanaf daar naar hier, om les te geven. Dat is maar net hoe je het organiseert.’
De GLR werpt nu al vruchten af in Dronten. Alleen al bij de positieve manier waarop docenten samenwerken. Dat heeft volgens Hester ook met de poldercultuur te maken. ‘Wij zeggen: We gaan het gewoon doen en wat we tegenkomen, lossen we onderweg op. We doen het met het hele team.’
De school biedt Economie, Zorg & Welzijn en Techniek als uitstroomvakken, vertelt Marieke. Verreweg de meeste leerlingen kiezen voor een van deze drie profielen. ‘Anders moeten ze bijvoorbeeld naar Kampen of Harderwijk’, zegt Tiny.
Het mbo heeft er onlangs nog een uitstroomprofiel bij gekregen, legt Hester uit. Het is Assistent Business Services (ABS), als onderdeel van Economie. ‘Een soort brede zakelijke dienstverlening’, legt Hester uit. ‘Met een deel financiën, facilitair, enzovoorts. Veel breder dan wat we hadden. We merken dat hier behoefte aan bestaat.’
In de afgelopen jaren is er veel veranderd en gebeurd, vertelt Hester. ‘We willen de nieuwe aanpak nu laten bestendigen. Waar je ook loopt, overal in school is rust. Dat is belangrijk. Er wordt lekker gewerkt en we proberen meer te genieten van wat we met elkaar hebben opgehaald en neergezet. Daar moet je ruimte voor bieden, anders blijf je maar doorhollen. Het is zeker nu het moment om terug te kijken en te zeggen: Hoe gaaf is ‘t dat dit is gelukt!’
