Onderwijsmagazine
Onderwijsmagazine
De finale 18 maart
Het was een drukte van belang, zaterdag 18 maart bij Lijm & Cultuur in Delft. Zo'n 600 leerlingen van negen tot en met vijftien jaar leverden daar in 42 teams, waaronder ook team NXTgen van JenaXL, een felle strijd tijdens de Landelijke finale van de FIRST® LEGO® League.
Met gespannen gezichten en in opperste concentratie waren de leerlingen de hele dag bezig. Opvallend was de enorme gedrevenheid. Ze deden een projectonderzoek en bouwden en programmeerden een robot, waarbij ze intensief moesten samenwerken.
Dit jaar draaide alles om energie. Team NXTgen presenteerde de Powerpack 1.0. Een houder om je pokerbank en mobiele telefoon als een pakketje bij elkaar te houden Ook moest het team zelf een volledig autonome robot ontwerpen, bouwen en programmeren.
Daarbij maakten zij gebruik van het LEGO MINDSTORMS® systeem. Met hun robot voerden ze op een wedstrijdtafel missies uit tegen de andere teams. De hoogste score (260 punten) werd tijdens de tweede wedstrijd behaald en was goed voor de negende plaats. De internationale 'core values' die de FIRST® LEGO® League centraal stelde, vormden samen het derde wedstrijdonderdeel. Dit waren 'focus op samen leren', 'sportiviteit voorop' en 'ontdekken is belangrijker dan winnen'. Door deze waarden te omarmen leren ze dat een ander helpen de basis is van teamwork.
Er heerst een gemoedelijke rust tijdens de pauze in het technieklokaal van JenaXL in Zwolle-Zuid. Een groepje leerlingen zit te kletsen aan een tafel. Twee anderen vermaken zich met de vintage arcadekast die ooit geheel door een leerling is opgebouwd. Een jongen buigt zich peinzend over een LEGO-robot. Het lokaal ademt techniek en creativiteit uit. Naast een 3d-printer staat een zelfgeprinte knikkerbaan. Bij het raam zie je een muntenschuif-apparaat van het type dat je vroeger vaak op kermissen vond. Op schappen aan de muur pronken de LEGO-bekers. En in het midden van de ruimte prijkt de LEGO-tafel, waaraan door de jaren heen honderden leerlingen veel passie, kennis en vaardigheden opdeden.
NXTgen tijdens de finale in Delft 18 maart.
‘In schooljaar 2008/2009 besloot Deltion College in Zwolle te starten met FIRST LEGO League (FLL). Het was net voordat de onderbouwvestiging van het Thomas a Kempis College in Zwolle-Zuid plaats maakte voor JenaXL’, vertelt Martijn, die de vo-school voor Jenaplan-onderwijs samen met collega’s heeft opgebouwd. ‘Destijds waren de FLL vo-scholen nog gekoppeld aan basisscholen. Samen met basisschool De Phoenix wonnen we de eerste prijs van de vijf deelnemende duo’s.’ Hij weet het nog goed. ‘Het thema was “climate connection” en onze robot haalde op het allerlaatste moment nog een stukje rood plastic uit de witte lego dat ijs voorstelde. Dat vond de jury geweldig.’ De toon was gezet. Twaalf maal haalde JenaXL daarna de Beneluxfinale, die sinds dit jaar is omgezet in de landelijke finale. ‘We zijn nooit doorgegaan naar de Europese of wereldfinale. Maar we hebben wel prijzen gewonnen op de Beneluxfinale: een keer voor het robotontwerp, een keer voor het technische gedeelte en een keer voor het beste teamwork. Wij staan bekend om onze originele benadering. Daar ben ik best wel trots op.’
Martijn heeft een heel eigen manier van werken ontwikkeld. ‘Alle leerlingen kiezen in het begin van het schooljaar een keuzecursus, waarvan FLL er één is. Op de eerste vrijdagmiddag houden derde- en soms ook tweedejaars oud-FLL-teamleerlingen sollicitatiegesprekken met geïnteresseerde eerstejaars, aan de hand van vragenlijsten. Ik kijk mee. Aan het einde van de middag bepalen de oud-teamleden wie wel en niet geschikt is en worden sollicitanten gebeld met goed dan wel slecht nieuws. Er zijn altijd meer geïnteresseerden dan het team groot is. Je mag tien leerlingen aanmelden, maar wij gaan meestal met zo’n twintig leerlingen naar de wedstrijden. Dit jaar is het team 25 leerlingen groot, ieder teamlid heeft een invaller. Soms haken leerlingen af tijdens het schooljaar, omdat het best wel serieus is. Daar houden we rekening mee.’
FIRST LEGO league
In 1998 vond de eerste internationale technologiewedstrijd FFL plaats. De wedstrijd is er voor drie leeftijdsgroepen. FFL Challenge is voor kinderen van 9 t/m 15 jaar. De wedstrijd daagt kinderen uit te denken als wetenschappers en technici. Tijdens ieder seizoen werken de teams aan een innovatieproject. Daarnaast bouwen en programmeren ze hun eigen robot bouwen om hier verschillende missies mee uit te voeren in een robotwedstrijd. De teams doorlopen beide onderdelen aan de hand van een maatschappelijk technologische thema en het aangeboden lesmateriaal. In het seizoen 2020/2021 deden wereldwijd in 69 landen 216.480 leerlingen in 33.824 teams mee aan het gehele FIRST LEGO League programma. Hiervan namen 800 teams in de Benelux deel aan FIRST LEGO League Challenge. In 2022 is de Benelux-finale geannuleerd door het opheffen van de Stichting Techniekpromotie. Nu zijn er landelijke finales.
Het team bestaat uit leerlingen van alle niveaus uit alle leerjaren. De ouderejaars coachen gedurende het hele jaar de nieuwe teamleden. ‘Dat is echt JenaXL’, zegt Martijn. ‘Alle zeven Jenaplan-essenties komen bij FLL sowieso aan bod: ondernemen, plannen, samenwerken, creëren, presenteren, reflecteren en verantwoorden.’ Bij de start neemt het team missies door en maakt een plan aan de hand van het thema. ‘Dit jaar is het thema SUPERPOWERED.’
Martijn laat de leerlingen zoveel mogelijk zelf doen, maar stelt wel een paar kaders bij de verschillende deelgroepen. ‘Bij de projectgroep zeg ik altijd dat ze de oplossing die ze bedenken figuurlijk maar ook letterlijk bijna in de hand moeten kunnen houden. Kijk, het gaat nu over energie. Je kunt wel een ultranieuwe boortoren in de Noordzee bedenken, maar die kun je alleen maar presenteren als idee. Als je iets ontwerpt wat je echt kunt laten zien, iets wat je gemaakt hebt, aangepast en geperfectioneerd, dan heb je écht iets te presenteren. Daar stuur ik op.’ Er is nog een eis die Martijn stelt. ‘Ik wil dat ze de tekst uit hun hoofd kennen, zodat ze de jury aan kunnen kijken als ze presenteren.’ Verder geeft hij tips. ‘Wees niet onzeker, zeg niet aarzelend: “We denken dat”, maar: “Wij zijn van mening”. Ga niet met z’n allen tegen de muur aan staan. Doe een stapje richting jury als je aan het woord bent. Dat soort dingen werkt.’
‘Het is geweldig hoeveel de leerlingen ervan opsteken’, zegt Martijn. ‘Het zit ‘m ook in de FLL-aanpak, dat draait om probleemoplossend handelen. Het proces dat je doorloopt om tot een product te komen. Dat sluit heel erg aan bij de belevingswereld van de leerlingen en is ook de rode draad bij mijn gewone technieklessen, waarbij ik zoveel mogelijk niets doe, dat is de kunst en de kracht. Als in de klas tijdens een reguliere theorieles het thema afval wordt aangesneden, zie je de leerlingen al helemaal inzakken: “Krijgen we weer te horen hoe we afval moeten scheiden, zucht.” Maar toen het FLL-thema “Trash Track” was, pakten de leerlingen dat meteen op. Mijn team ging aan de slag met lege batterijen. Van de supermarkt kregen ze een hele emmer afgedankte exemplaren. Ze nodigden twee experts uit om over de werking van batterijen te vertellen en de manieren om ze te recyclen. Vervolgens maakten ze een product om de reststroom uit de afgedankte batterijen te halen, waarmee ze mobieltjes oplaadden. Geweldig.’
Dit jaar presenteert team NXTgen een gebruiksvriendelijke houder waarin je je mobiel met een powerbank kunt opladen. ‘Ik maak altijd een filmpje van de presentatie, zodat we kunnen zien waar we nog kunnen verbeteren. Het ging heel goed dit jaar: voor het innovatieproject hadden we een 8,5. Voor de waarden Discovery, Innovation, Impact, Inclusion en Teamwork kregen we een 8.2. In combinatie met de score op de tafel, waarbij je in 2 ½ minuut zoveel mogelijk opdrachten moet uitvoeren waarbij je punten kunt halen, leidde tot de champions award.’ Het team werkt nog hard aan de verbetering van de robot. ‘Er was iets niet goed gegaan met het afdekken van de lichtsensoren, waardoor licht van buitenaf werd opgevangen. We gaan nog bij het raam oefenen met alle zaklampen gericht op de tafel.’
Martijn de Haan
De meeste scholen stoppen na de wedstrijden en bergen alle LEGO op tot het volgende seizoen. ‘Wij niet’, zegt Martijn. ‘Wij ontwikkelen gewoon door. Zo hebben twee leerlingen anderhalf jaar gewerkt aan het ontwerp waarbij de basisrobot steeds in een ander karretje met andere functies gezet kan worden. Daardoor kun je meerdere missies in één run doen. Het vergt uiterste kalmte van de rijders en het risico is dat één mislukte missie het ook verknalt voor de andere missies tijdens die run, maar het levert veel tijdwinst op. Het is dit jaar de derde keer dat we dit systeem gebruiken.’ Martijn is trots op z’n leerlingen. Elk jaar weer. ‘Ze doen zulke waardevolle ervaringen op uiteenlopende vlakken op. Eén van mijn oud-teamleden is nu scheidsrechter op de regionale en landelijke finales. Een ander oud-projectgroepslid dat perfect presenteerde, is de journalistiek ingegaan. Ze nemen een schat aan kennis en knowhow mee als ze van school gaan.’
Eerstejaars havo/vwo-leerling Mels Moerman (14) is vaak in zijn vrije tijd in het technieklokaal te vinden, waar hij als bouwer in het NXTgen-team sleutelt aan de robot. ‘Ik probeer de fouten eruit te halen die de programmeurs ontdekken. Zij sturen, ik bouw.’ In het begin was hij verbaasd over wat je allemaal moet weten. ‘Techniek is echt een ander vak dan veel mensen denken. Het gaat veel verder dan alleen hout- en metaalbewerking. De wereld is zo afhankelijk van techniek, en we denken er veel te makkelijk over. Alsof het allemaal gewoon, poef, getoverd kan worden. Dat is dus niet zo.’ Hij leert al doende. ‘Ik moest in het begin de robot om de tien seconden weer uit elkaar halen omdat ik iets vergeten was. Je moet gewoon heel veel naar die oude karretjes kijken, dan krijg je er vanzelf handigheid in. Nu zie ik al snel waar welk pinnetje in moet. Veel mensen denken dat je hem één keer bouwt en dat je er dan niets meer aan hoeft te doen. Maar dat is niet zo. Je blíjft eraan bouwen. Dus je moet veel geduld hebben, je niets aantrekken van mopperende mensen en nóóit, echt nóóit opgeven.’
Mels is super enthousiast en weet wel waarom JenaXL zo vaak wint. ‘Wij doen het volgens ons speciale JenaXL-systeem. Tweede- en derdejaars geven hun eigen passie door, hoe we het moeten doen en hoe zo’n landelijke wedstrijddag gaat. Al heeft niemand van het huidige team het door corona live meegemaakt. Dat is wel jammer, want ik weet door de regiofinale dat het enorm spannend moet zijn.’ Afwezig zet hij de robot in een karretje. ‘Ik zou nooit een rijder kunnen zijn. Gelukkig hebben we een paar rustige mensen die het echt kunnen.’ Hij lacht. ‘Je kunt wel zeggen dat het “maar een spelletje is”, maar wij willen echt wel winnen hoor!’
