Onderwijsmagazine
Onderwijsmagazine
Een poster hier, een magazine daar, tweedejaars student Allround Mediamaker Rijad Bihorac draait er zijn hand niet voor om. Hij is leergierig, houdt van uitdagingen en droomt van een baan bij een reclamebureau. Dat bedrijf moet dan wel rolstoeltoegankelijk zijn. Een passend stagebedrijf vinden is moeilijk. Gelukkig heeft Landstede MBO een volwaardige stageplek voor hem. ‘Ze zijn mijn rolstoel bijna vergeten.’
Rijad is druk aan het werk. Hij loopt twee dagen per week stage op de afdeling communicatie van Landstede MBO in Harderwijk. Maar extravert als hij is, maakt hij tijd vrij voor een praatje. ‘Hier is altijd wel wat te doen’, vertelt hij. ‘Ik heb in een paar weken tijd al zoveel gedaan en geleerd! Elke week zijn er wel leuke opdrachten, flyertje hier, flyertje daar. En als ik iets lastig vind, ben ik altijd welkom bij mijn docenten voor feedback.’ Het eerste jaar van de opleiding Allround Mediamaker ging prima. ‘Ik wil graag leren en sta open voor alles. Als iemand iets nieuws laat zien, wil ik het ook kunnen. Het werd alleen lastig toen we het keuzedeel Fotografie moesten doen. Ik kan mijn armen niet optillen.’
Rijad is geboren met de ziekte van Duchenne. ‘Dat is een erfelijke ziekte die de spieren aantast. Dat komt omdat mijn lichaam niet de juiste eiwitten aanmaakt’, vertelt hij. ‘Alle spieren gaan langzaam achteruit. Er zijn medicijnen die het proces vertragen. En ik heb elke week fysio, daar doe ik rek- en strekoefeningen.’ Hij volgde speciaal basis- en voortgezet onderwijs. ‘Maar je hebt geen speciaal middelbaar beroepsonderwijs. En dat is juist goed, dat wilde ik ook helemaal niet. Ik wil gewoon meedraaien in de maatschappij, daar houdt ook niet iedereen rekening met je. En daar moet je dus ook een gewone opleiding voor volgen, waar niet iedereen rekening met je houdt.’
‘Als je in een rolstoel zit, is je beroepskeuze beperkt’, vertelt Rijad. ‘Ik zou een administratieve opleiding kunnen volgen. Maar ik ben creatief, ik teken graag, maak graag mooie dingen, ik wil wow-effecten creëren. Dus koos ik voor Vormgeving.’ De eerste mbo-instelling die hij probeerde, liet hem echter niet toe. ‘Er was een toelatingsopdracht waarvoor je foto’s moest maken. Omdat ik dat niet kan, liet ik een portfolio met tekeningen zien. Maar dat was voor hen niet voldoende. Gelukkig kon ik terecht bij de opleiding Allround Mediamaker op Landstede MBO in Harderwijk. Daar zijn ze flexibel en denken ze met je mee.’
In plaats van het keuzedeel Fotografie kon hij bijvoorbeeld het keuzedeel Verdieping Software volgen. ‘Het ging om een onderzoek. Ik moest vijf relevante bedrijven benaderen met de vraag welke software ze gebruiken. Een fabrikant van 3d-producten gebruikte het programma Blender om poppetjes en auto’s te maken. Dat vond ik wel vet, dus ik had mijn verdieping gevonden. Ik heb mijn idee voor het maken van een auto gepresenteerd in een pitch en het hele onderzoek in een procesverslag vastgelegd. En dat allemaal in tien weken tijd.’
In het tweede jaar van de opleiding moest Rijad om stage te gaan lopen. ‘Ik had het wat onderschat, ik ben denk ik te laat begonnen met zoeken’, vertelt hij. ‘Ik heb iets van twintig bedrijven benaderd. Sommigen gaven geen antwoord, ook niet als ik erachteraan belde. Sommige bedrijven wilden wel, maar waren niet rolstoeltoegankelijk. Eentje was eerlijk genoeg om te vertellen dat ze een betere kandidaat hadden gevonden. Een ander zei dat ik te weinig ervaring had. Weet je, het gaat niet alleen om de afwijzing zelf, maar ook op welke manier dat gebeurt.’
Hij kijkt peinzend in de verte. ‘Ik weet niet of het door de rolstoel komt, of misschien door mijn buitenlandse naam. Ik ben geboren in Servië. Of door beide. Maar ik gaf niet op.’ En dat loonde zich. Hij vond een stagebedrijf waar hij in de eerste helft van het tweede schooljaar zou kunnen beginnen. Maar corona gooide roet in het eten. Hij lag twee weken op de IC en moest daarna langzaam weer aansterken. Toen hij weer naar school en stage kon, was de stageplek weg en kon hij opnieuw beginnen. ‘Op stagemarkt.nl kun je bij het zoeken naar een stagebedrijf filteren op “Bereid om te werken aan fysieke toegankelijkheid”, maar er zijn maar heel weinig bedrijven die dat actief aangeven.’
‘Gelukkig kwam Sarien Nieuwenweg van de afdeling Communicatie weer eens langs bij Vormgeving & Entertainment en toen zeiden de docenten: “Hé, misschien kan Rijad bij jou stage lopen.” Ze ging kijken of het kon en mocht, en dat kon. Ik kreeg een contract, we zetten onze handtekening en ik kon beginnen!’ Het is wel de bedoeling dat Rijad volgend jaar buiten Landstede gaat stage lopen. ‘Sarien en Landstede MBO hebben een enorm netwerk, dus ik denk dat het gaat lukken, als ik op tijd begin met zoeken. De Techniek Academie aan de overkant heeft me al een stageplek aangeboden, dus ik heb alvast één adresje, dat is mooi.’
Elke student heeft recht op gelijke behandeling volgens de Wet gelijke behandeling. ‘Landstede MBO doet dat perfect, de opleiding heeft me goed geholpen, ook met het zoeken naar een stageplek. De school is best wel rolstoeltoegankelijk: brede deuren, geen drempels en ik kan de lift gebruiken, desgewenst met een afstandsbediening.’ Rijad vindt het fijn dat hij als normale student wordt behandeld. ‘Ze zijn mijn rolstoel bijna vergeten. Dat komt denk ik omdat ik zelf ook normaal doe, en er geintjes over maak. Het is heel belangrijk dat je mensen zoals ik behandelt als een gewoon persoon, niet met medelijden, niet als een klein kind. En daar kan ik zelf ook veel in doen. Ik voel me niet anders. Grapje hier, grapje daar en ik trek mijn mond open als dat nodig is. Gewoon doen, net als thuis, dan komt het wel goed.’
En zo groeit Rijad langzaam in de maatschappij. ‘Als ik straks met mijn niveau 3-diploma een baan kan vinden, ga ik meteen aan het werk. En anders ga ik eerst nog niveau 4 doen, dat kan dan vast versneld.’ Hij is een doorzetter. ‘Vroeger vond ik het wel eens lastig, vooral in de puberteit. Maar toen ik een jaar of zestien was, dacht ik: “Ik moet niet in een hoekje gaan zitten janken, maar accepteren en doorgaan.” Vechten, vechten, vechten, dan kom je er wel! Gelukkig steunt mijn moeder me heel erg. Zonder haar had ik het niet gered.’
Sanne Bisschop is docent signmaking en mediavormgeving, en scout & bpv-coördinator bij Landstede MBO in Harderwijk. Ze was betrokken bij de intake van Rijad. ‘Op Landstede MBO mag je zijn wie je bent. Wij kijken niet naar iemands beperkingen, maar naar wat hij wel kan. Op het moment dat een student op intake komt, hij laat zien wat hij kan en wil en wij hebben een goed gesprek, is het niet aan ons om te zeggen: jij zit in een rolstoel dus jij mag dit werk niet doen. Rijad was goed voorbereid en hij had het Paspoort voor Succes ingevuld. De begeleider van zijn vorige school vertelde dat Rijad een doorzetter is en zelfs aan gymlessen meedeed, maar dan als scheidsrechter. Hij denkt in mogelijkheden.’
Voor een niveau 3-opleiding mag je wettelijk gezien geen studenten weigeren. ‘Voor een niveau 4-opleiding zoals Mediavormgever, gelden aanvullende eisen’, legt Sanne uit. ‘Als een student niet een bepaalde soort creatieve en artistieke aanleg kan laten zien, mag je hem weigeren. Bij Allround Mediamaker gelden deze eisen niet. Daar mag je een student alleen weigeren als hij zich veel te laat aanmeldt, of wanneer blijkt dat wij de begeleiding die hij nodig heeft, niet kunnen bieden.
Maar daarvan was helemaal geen sprake bij Rijad. Wij hebben heus niet een oogje dichtgeknepen of zo. Hij wordt niet anders begeleid, hij krijgt soms zelfs extra uitdaging. Rijad moet uiteindelijk dan ook, net als alle anderen, aan de kwalificaties voldoen. En dat lukt vast. Hij is vakkundig en dit vakgebied is juist het vakgebied dat je kunt doen als je een lichamelijke beperking hebt. Signmaking zou hij bijvoorbeeld niet kunnen, dan moet je ladders op en monteren en zo. Rijad heeft heel goed over zijn opleiding nagedacht.’
‘Wij merkten inderdaad dat Rijad moeilijk een stageplek kon vinden’, vertelt Sanne. ‘We hebben als team gebrainstormd over welke bedrijven we in ons netwerk zouden kunnen benaderen. We namen van te voren contact met hen op om uit te leggen dat Rijad in een rolstoel zit, maar dat hij echt een creatieve, supertrouwe student is die alles uit zichzelf haalt en tot het uiterste gaat.
Vervolgens mocht hij op gesprek komen bij een aantal bedrijven, maar dan werd hij toch, volgens ons, vaak met een smoesje afgewezen. Dat doet je dan echt wel pijn. Ik denk dat we in Nederland toch niet zo tolerant zijn als we denken. Het klinkt hard, maar met zijn beperking en met zijn naam staat hij blijkbaar al van te voren twee punten achter op een Nederlandse student die wandelend binnenkomt.’
‘Als je met Rijad in gesprek gaat, merk je al snel dat hij een hele sprankelende persoon is, die er echt vol voor gaat. Hij is echt ook een jongen die je gewoon een mooie plek gunt’, vindt Sanne. ‘We zijn heel blij met zijn huidige stageplek. Sarien van de afdeling Communicatie wilde graag, maar ze was nog niet erkend bij SBB. Gelukkig denkt SBB goed mee, dus dat hebben we snel kunnen regelen. We hopen dat Rijad volgend jaar bij een gaaf reclamebureau kan stagelopen. Een plek waar hij uiteindelijk ook kan blijven werken.’
Woordvoerder Bart Faber van SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) over rolstoeltoegankelijke leerbedrijven.
Hoe pakt SBB het aan met rolstoeltoegankelijkheid van stagebedrijven?
‘Hiervoor hebben we het kenmerk Bereid om te werken aan fysieke toegankelijkheid in het leven geroepen. Via een filter op Stagemarkt.nl kan hierop geselecteerd worden. SBB maakt leerbedrijven bewust dat sommige (aankomende) studenten extra begeleiding nodig hebben of een aanpassing aan de leerwerkomgeving vereisen. We weten waar een leerbedrijf op moet letten voor het bieden van een goede en veilige leerwerkomgeving voor de student.’
Wat houdt dat kenmerk precies in?
‘Zo’n kenmerk geeft aan dat een leerbedrijf, waar de leerplaats wordt aangeboden, heeft nagedacht – of dat wil doen – over bijvoorbeeld de toegankelijkheid van de entree, de werkplek en de (digitale) faciliteiten.’
Zijn er veel bedrijven die daartoe bereid zijn?
‘Er zijn op dit moment 14.000 leerplaatsen beschikbaar die het kenmerk hebben. In totaal zijn er 244.405 leerbedrijven in Nederland.’
Helpen jullie studenten die op zoek zijn naar een rolstoeltoegankelijk stagebedrijf?
‘Deze rol ligt voornamelijk bij de school, zij kennen de student en weten wat de student nodig heeft. SBB ondersteunt waar nodig de school, dit kan op de volgende manieren: SBB kan aan de school vertellen welke mogelijkheden er zijn bij welke leerbedrijven. SBB maakt scholen bewust dat ze tijdig in beeld brengen welke extra behoefte aankomende studenten hebben en wat dit vraagt van de leerbedrijven. Ook stimuleren we scholen om het gesprek met leerbedrijven aan te gaan.’
